Lang leve de trek!

Vanmorgen op tv sprak de priester Antoine Bodar over verzadiging. Prachtig. Hij kiest er bewust voor om niet verzadigd te zijn, in alles. Dus ook niet in zijn behoefte aan voeding. Natuurlijk kiest hij niet voor honger, maar hij eet net zo veel als dat de honger ( of trek, hier in het westen) weg is. “Verzadiging geeft geen prettig gevoel” zo zei hij.

En ik kan hem volgen. Want ben je verzadigd, dan is het verlangen naar…verdwenen. Je prikkel om actief naar iets op zoek te gaan verdwijnt. Zo is het met voedsel, maar zo is het ook met andere materiële zaken. Het hebben van de zaak is het einde van de vermaak is een oude zegswijze die dit heel duidelijk maakt.

Oude culturen spreken hier ook over. Eet 80 % van waar je behoefte aan hebt, is hun wijsheid. Gandhi zei ooit eens “wil je oud worden, halveer je maaltijden”. Ik denk dat hij ook op die verzadiging doelde.
Dus het gaat er niet om om verzadigd te worden, het gaat er om om het verlangen te koesteren en niet voor de volle 100 % in te lossen. Trek hebben, daar gaat het om. Dan begint het plezier en het genot. Dat gevoel drijft je. Dan wordt een heerlijk broodje dubbel zo lekker. Trek in dat broodje geeft veel meer emotie en beroering, als het eten van dit broodje of het broodje gegeten te hebben. Het eten is ook een plezier, maar vaak is het voelen dat je “vol” zit geen prettig gevoel.

Wil je minder gaan wegen? Halveer je maaltijden of eet maar voor 80 %. En geniet van het verlangen! Lang leve de trek!

groet, Michiel

Herken de denkfout: ‘Oermens in ons is schuldig aan overgewicht’

De titel komt van een artikel over een onderzoek van gezondheidswetenschapper en organisatiepsycholoog Reint Jan Renes van Wageningen Universiteit. Hierin beschrijft Reint Jan dat ons voedingspatroon sinds de oertijd behoorlijk is veranderd, maar onze genen niet. Als organisme zijn we ingesteld om zo min mogelijk te bewegen en in zo kort mogelijke tijd veel te eten.

Dit oer-denken heb ik jaren gelden al beschreven in mij boekje “overgewicht of oergewicht”. Fijn dat er steeds meer geluiden zijn, die dezelfde visie aanhangen en mijns inziens ons allen meer recht aandoen. Maar wat schets mijn verbazing als ik de titel van dit stukje lees: “oermens is schuld aan overgewicht”. Oei, en daar gaat men de fout in.

Wat nou, schuld?! Een mechanisme in ons, dat al zo oud is als de oertijd de schuld geven? En wat schiet je er mee op? Het mechanisme is er en functioneert blijkbaar nog steeds. Het mechanisme de schuld geven is hetzelfde als zeggen, dat kippenvel bij kou bestreden zou moeten worden. Iedereen weet, dat kippenvel niet echt meer helpt om warmer te worden, want onze vacht is hiervoor te gering. Maar ons lichaam functioneert nog wel op die manier. En als het maar lang genoeg erg koud is groeit onze vacht ook wel weer aan. Ons lichaam is een geweldig systeem om onszelf in stand te houden. Ook het mechanisme van minder willen bewegen( energiebehoud) en veel opslaan is zo’n geweldig onderdeel daarvan. Dat wij er als moderne mens niet bij stil staan, en als we het kennen er niet mee om kunnen gaan is een tweede. Het wordt langzaamaan tijd dat we de dikke mens dienen te accepteren. Blijkbaar leven we in een tijd waarin dit mechanisme sterk op de voorgrond staat. Er zal dus wel een reden voor zijn, dat we “terugvallen”op dit oersysteem.
Dus neem kennis van dit mechanisme en zoek bij jezelf en als maatschappij in het geheel naar redenen die aanleiding zou kunnen zijn dat dit mechanisme er zo overduidelijk is.
En houdt op om te zoeken naar de schuldige. Daar schieten we niets mee op. Iets of iemand de schuld geven leidt af van het echte probleem. Dan los je niets op, maar verschuif je het probleem.

Hartelijke groet, Michiel

 

overgewicht: sneller vol gevoel door bewegen.

Uit onderzoek in Brazilië blijkt dat sporten een vol gevoel geeft. Dus eet je minder en word je minder dik is daaruit hun gevolgtrekking. Het is echter weer een onderzoek bij knaagdieren, dus een kanttekening is weer op z’n plaats.
Maar is de uitkomst misschien ook weer een open deur?
Als je verliefd bent, wat doet dan je eetlust?
Als je verzonken bent in een boek of in het maken van een schilderij, hoe vaak ben je dan bezig met eten?
Als je enorm op gaat in je werk, in het spel met je kind, in je liefdevolle zorg voor je vader, in het wieden van de tuin, hoe vol voel je je dan? Heel vol!
Dat heet namelijk: vervulling. Je vult je met iets waar je van houdt, graag doet, wat bij je past, wat je goed afgaat, wat het beste uit jezelf naar boven laat komen!
Typ “vervulling” maar eens in in het woordenboek: verwezenlijking: mijn wens is in vervulling gegaan,vervulling: volvoering, bevrediging, volbrenging, voltooiing.

Bevrediging met een vol gevoel zou ik zeggen.

Wie is er nog tevreden of bevredigd? Wie is vol van vervoering in wat hij/ zij doet? De hoge mate van hebzucht om ons heen laat een weinig positief beeld zien. Hebzucht is de andere kant van vervulling. Hebzucht is leegte, te kort hebben, angst voor te weinig. We gaan graaien. En dat geldt echt niet alleen voor de banken. Kijk om je heen, maar kijk vooral ook naar jezelf. Hoe is de hebzucht zichtbaar in jouw leven? En leef je een leven met vervulling?
Natuurlijk kan eten ook vervulling geven. Eventjes. Maar de kater van de leegte, die komt geheid daarna. De kater, die je vertelt, dat er leegte is, angst, bang om tekort te komen. Een groot gebrek aan vertrouwen of kracht. Daarom voel je je na het eten van te veel voedsel nooit fijn. Het verdooft maar eventjes de pijn. Echt bevredigd ben je niet en zul je nooit raken door eten. Daar is meer voor nodig. Veel meer. Maar vooral een andere manier om met jezelf en onszelf als mens om te gaan.

groet, Michiel

Leidt preventie overgewicht tot eetstoornissen?

Er is een discussie gaande over dit onderwerp en men wil meer onderzoek naar relatie tussen de preventieprogramma’s en overgewicht. Het volgende stukje vond ik op een site:

Preventieprojecten tegen over gewicht en obesitas proberen de bevolking tot gezonder eten en meer bewegen te stimuleren. Maar wat doet al die aandacht voor een gezondere leefstijl met het risico op eetstoornissen? In het advies Voor dik en dun concludeert de Gezondheidsraad dat het beschikbare weten schappelijke onderzoek te mager is om hier over uitsluitsel te geven. Het weinige dat we er over weten, vormt echter geen reden voor bezorgdheid.

Heerlijk zo’n slotzin van de gezondheidsraad:”geen reden tot bezorgdheid”. En als je “de gezondheidsraad” heet, dan zal die conclusie wel kloppen.
Maar moeten we ons laten sussen door zo’n laatste zin? Als je ergens je aandacht op richt dan groeit het. Dan komt het meer in het zicht, dan wordt het groter, duidelijker. Al jaren zijn we met z’n allen enorm gericht op overgewicht. Ik schreef al jaren geleden, dat als je je richt op overgewicht of bv op het strijden tegen overgewicht, dat het overgewicht alleen maar toeneemt. Er zal wel ergens een grens zijn, maar die lijkt nog niet bereikt.

De huidige visie op overgewicht, de behandeling en de eenzijdige en onjuiste benadering vanuit minder eten en meer bewegen leidt tot een groeiende aandacht voor dik zijn. Al jaren staan de dikke mensen op ons netvlies en het aantal groeit elke dag! De huidige manieren om tot een gezond leven te komen leiden niet tot dat gezonde leven. Het stukje tekst laat dit ook zien: minder eten en meer bewegen is in hun ogen die gezondere leefstijl. Al 10 tallen jaren wordt bewezen in de praktijk dat dit een onhoudbare visie is! Toch blijft men maar koppig volharden in die manier.

Ik zou zeggen: niet de preventie van overgewicht leidt tot meer eetstoornissen. De opzet van die preventie is fundamenteel onjuist en richt zo de aandacht op de verkeerde zaken. Je biedt mensen met overgewicht iets waar ze niets mee opschieten. Het is onjuist, beperkt, oneerlijk, kortzichtig en simpel. Als meer bewegen en minder eten tot slankere mensen had geleid, dan waren er veel minder dikke mensen meer in de wereld.

Of de huidige preventie tot meer eetstoornissen leidt, dat weet ik niet. Een eetstoornis komt niet van eten of niet eten. Het eten is slechts een middel om de stoornis vorm te geven. Echter onze huidige manier om te komen tot gezondheid is door z’n oppervlakkigheid en onjuistheid zo’n wassen neus, dat mensen met problemen hier niet hun steun uit kunnen halen. Mocht er een mens zijn die dreigt een eetstoornis te ontwikkelen, dan is de manier waarop wij ze nu laten nadenken over eten zo ontoereikend, dat ik vermoed, dat de eetstoornis meer kans heeft om te ontstaan. Juist voor eetstoornissen geldt, dat het niet gaat om het eten of het bewegen. Dat zijn slechts , ik herhaal, de (controle) middelen om die stoornis vorm te geven. Richt je je alleen op die middelen, dan ben je met symptoombestrijding bezig. Je biedt dan geen werkelijke hulp tot een oplossing.

Hoe dik moeten we worden om anders te gaan denken over ons hulpaanbod?

groet, Michie

Overgewicht door overeten?

Las onderstaand stukje op een afvalsite:

“Eet je bord leeg” dat heeft elk persoon vroeger wel van zijn of haar moeder gehoord. Je bent in de groei dus je moet voldoende eten. Ook is het zonde om eten weg te gooien: “de kindertjes in Afrika hebben bijna geen eten.” Op een gegeven moment verschuift dit naar nog een bordje opscheppen. Overeten draagt bij aan overgewicht dus daar wil je niet gewend aan raken.

Ik vraag me ernstig af of dit wel klopt. Op het eerste gezicht lijkt het logisch. Allemaal zinnen, die iets dwingends hebben en je eigen vrije keuze om te stoppen negeren. Je past je aan aan de norm van hoe er gegeten wordt. Maar als dit klopt, dan waren we al veel eerder massaal dik geworden.

Deze zinnen zijn niet van de laatste 10- tallen jaren. Vroeger werd dit ook gezegd, maar we werden er blijkbaar niet dik van. Je aan die normen houden draagt dus niet bij aan overgewicht. Uiteraard staat het je vrij om naar je eigen energiebehoefte te ( leren) luisteren en daar je voeding op aan te passen. Dat lijkt me erg gezond. Maar denken dat dit soort uitspraken bijdragen aan jouw overgewicht is redenen bedenken, die je van de werkelijke oorzaken afhoudt.

Sterker nog; denken dat je van voedsel eten dik wordt is onwaar. Voeding is een brandstof voor het lichaam, je lichaam bepaalt of het voedsel verbrandt of opslaat of weer afscheidt ( van dit laatste zijn overgeven en diarree de extreme vormen, die het lichaam kent om van overtollig voedsel af te komen). Dat bepaalt het voedsel zelf niet! Voedsel is slechts voedsel.

Geloven dat “Eet je bord leeg” en dat soort uitspraken je dik maken is een kinderlijke houding ten opzichte van het overgewichtvraagstuk. Loze kreten die ons het idee geven dat we grip krijgen op ons overgewicht. Een vals idee naar mijn mening.

groet, Michiel

Een paracetamol voor de dikke buik..

Nu staat er in de kranten het volgende bericht:

STOCKHOLM –  Het lijkt te mooi om waar te zijn. Een injectie die niet alleen obesitas bestrijdt, maar ook de bloeddruk verlaagt, ‘goed’ cholesterol verhoogt én diabetes kan voorkomen of afremmen.

Uit de eerste onderzoeken blijkt het goed te werken. Mensen vielen inderdaad af.  Voor velen een welkome medicijn. ( over circa 3 jaar op de markt!) Ze noemen het zelfs al: “het wondermiddel tegen overgewicht”.

Eerder  in een blog schreef ik al over hoe we aankijken tegen de oorzaken van overgewicht en obesitas.  Gaan we dit middel bezien als redding, als wonder tegen het overgewicht of gaan we dit middel bezien als goede ondersteuning bij overgewicht?

In het eerste geval is het als een paracetamol bij hoofdpijn. Heb je pijn, dan neem je de pil en ga je verder met je leven. Tot de volgende hoofdpijn. Niets mis mee, echter sta je niet stil bij de oorzaak van je hoofdpijn.

In het tweede geval neem je de paracetamol en neemt de pijn af, maar stel je jezelf nog wel de vraag, waarom kreeg ik hoofdpijn? Wat is de oorzaak en wat kan ik er zelf aan doen? Mijn ervaring is dat velen langdurig optie één kiezen, totdat ze het slikken van die pillen zat zijn en steeds meer last krijgen van die herhaaldelijke hoofdpijn. Dat is het moment dat men bij zichzelf gaat afvragen, kan ik iets doen om de hoofdpijn te voorkomen?

Preventie heet dat. En de verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gezondheid.  Kan ik iets doen?

Hopelijk wordt dit wondermiddel met enige reserve in de markt gezet. Anders dreigen we massaal afhankelijk te worden van dit middel en zodra we er mee stoppen zullen we weer aankomen als eerst. Uiteraard kan het een mooie aanzet zijn om, nadat je afgevallen bent met dit medicijn,  de verantwoordelijkheid voor je eigen lijf op je te nemen.  Net als met hoofdpijn, als je het hebt dan komt er weinig positiefs uit je handen, laat staan dat je dan wilt nadenken over eventuele oorzaken. Nee, je wilt van die pijn af! Zonder pijn ka je meer helder nadenken en handelen.

Het is echter nog 3 jaar wachten….

Hartelijke groet, Michiel

Leuk stukje over de invloed van bewegen.

Onderzoekers van het UMC Utrecht voerden een onderzoekje uit met betrekking tot bewegen:

Onderzoekers van het UMC Utrecht volgden 29 gezonde vrijwilligers tussen de 40 en de 70 jaar die vorig jaar een stuk van 280 kilometer van de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela in Spanje liepen. De deelnemers legden twaalf dagen lang ruim 23 kilometer per dag af. Om de dag bepaalden de onderzoekers gewicht, bloeddruk, polsfrequentie, middelomtrek en de bloedwaarden van de deelnemers. Ze vergeleken de waarden met een controlegroep van gezonde thuisblijvers.

Tijdens de meerdaagse wandeling daalde het gewicht van de deelnemers gemiddeld met 1,4 kilo, nam hun buikomvang af met 1,8 centimeter, daalde het ‘slechte’ LDL-cholesterol met ongeveer 30 procent en steeg het ‘goede’ HDL-cholesterol juist. Na enkele weken waren al deze waarden echter weer op het niveau van vóór de pelgrimstocht. De Santiago-lopers waren na twee maanden gemiddeld nog wel steeds twee kilo meer afgevallen dan de thuisblijvers. De sterke cholesterolverlaging kwam voor de onderzoekers als een verrassing. Het lopen van de tocht blijkt net zo effectief als het gebruik van cholesterolverlagende medicijnen.

“De resultaten laten weer eens zien dat de mens gemaakt is om te bewegen”, stelt prof. dr. Frank Visseren, hoogleraar interne geneeskunde aan het UMC Utrecht. Hij begeleidde het onderzoek. “Maar het gunstige effect van bewegen is dus ook weer snel verdwenen, we hadden niet gedacht dat het zo snel zou gaan. Het wil zeggen dat een uurtje per week in de sportschool niet genoeg is. Je moet bewegen integreren in je dagelijkse bezigheden. Kom met de fiets naar het werk, neem de trap, loop als dat kan.”

Wat een mooie zin en  onderzoeksresultaat: “De resultaten laten weer eens zien dat de mens gemaakt is om te bewegen”.

Een uitkomst die niet echt verrassend is, maar wat vooral opvalt is dat voor de wetenschapper de uitkomst echt nieuw(s) is.  Even verderop schrijft hij: ““Maar het gunstige effect van bewegen is dus ook weer snel verdwenen…”

Zou dat niet zo zijn, dan klopt zijn conclusie van zijn onderzoek niet. De mens is gemaakt om te bewegen.    Het zou raar zijn als de positieve effecten  van dit bewegen lang zouden aanhouden, want dan is de mens eerder geneigd niets te gaan doen.  Conditie en kracht kun je opbouwen, maar dien je wel te onderhouden.  Doe je een tijd niets, dan neemt de conditie en de kracht af.  het lichaam “vraagt” er al het ware om dat je in beweging blijft. Stil staan en stil zitten zijn dus situaties die je niet lang moet aannemen, want dan ga je lichamelijk achteruit.  Stilstand is achteruitgang! Een volkswijsheid die al zo oud is al de weg naar…………………. Santiago!

groet, Michiel

Gevonden: een gen maakt ons dik!

Uit recente studie blijkt een verband te bestaan tussen een bepaald gen en de mate van dik zijn:
Verband TUB-gen met obesitas

Obesitas lijkt, naast gedrags- en omgevingsfactoren, ook te ontstaan door genetische variatie in het deel van het brein dat onze energiehuishouding aanstuurt, de hypothalamus. Van een aantal genen is al bekend dat deze verband houden met obesitas. Jana van Vliet-Ostaptchouk ontdekte dat ook het TUB gen verband houdt met het ontwikkelen van overgewicht. Van Vliet promoveert vandaag aan de Rijksuniversiteit Groningen. Mensen met genetische varianten van het TUB gen hebben een gemiddeld hogere Body Mass Index (BMI). Ook blijkt uit klinische studies dat variatie in dit specifieke gen samenhang vertoont met eetpatronen en lichaamsverhoudingen. Mensen met een obesitas-gerelateerde risicovorm van het gen bleken een voorkeur te hebben voor bepaalde voedingsstoffen, met name de simpele suikers.

De vraag hierbij is: wat doen we met die informatie? Is het gen de oorzaak van ons overgewicht?
Of is het gen een normale mutatie op een ontwikkeling die we als mensheid nu doormaken? Het gen zet het lichaam aan tot consumptie. Maar genen doen dit niet zomaar. Gaan we dit bezien als een afwijking? Ja, dan moet je het gen aanpakken. Een fout gen! Heb je dat gen aangepakt, dan is het probleem vast opgelost.
Of bezien we onze genen als middelen, die muteren zodra het nodig is? Een goed gen. Echter dan rijst de vraag: “wat zorgt er voor dat dit gen muteert, en ons aanzet tot meer consumptie?”
Vaak wordt er gekozen voor de eerste optie. Het foutje in onze genen. We gaan het heel medisch benaderen en zoeken naar allerlei medicijnen om het “foute” gen te elimineren. Hierbij ontstaat er vaak een afhankelijkheid van de mens naar de mogelijkheden die de medische wereld hen biedt. Men wacht af tot er een middel is en als het middel er is, moet dat het probleem oplossen.

De tweede optie maakt de vraag naar “hoe om te gaan met ons lichaam dat onder invloed van iets een gen activeert die ons dikker wilt maken?” een sociaal, cultureel, emotioneel en maatschappelijke vraag. Dan gaat het ons allemaal aan. Want wij zijn die maatschappij.

Al met al de keuze tussen:”is het gen het probleem (oorzaak)?” of “is het gen een signaal van een probleem?”
Het antwoord daarop is bepalend welke acties er ingezet worden ten aanzien van het overgewichtvraagstuk in Nederland.

groet, Michiel

Obesitas: naïeve kijk op oorzaken schadelijk voor beeldvorming.

De meest gehoorde oorzaak van obesitas is dat men het toeschrijft aan te veel eten en te weinig bewegen.  Deze kijk lijkt logisch. Het is vaak zo, dat als je ergens meer in stopt dan er in hoort, dat het dan bol gaat staan. Een ballon wordt steeds groter als je er meer lucht in blaast. Wat betreft het bewegen denken we ook het liefst simpel. Weinig bewegen geeft ons het beeld van een stilstaande fabriek en de brandstoffen stapelen zich dus op.  Maar als we dit zo kunnen bezien is het dan ook waar?? Nee, dus! Het steeds dikker worden is niet zo’n simpel als we het ons ( willen) voorstellen. Steeds vaker laat onderzoek zien, dat het niet zo simpel is als we het ons voorstellen.

hier een stuk tekst uit een recent onderzoek:

Steeds meer mensen zijn veel te zwaar doordat ze teveel eten en te weinig bewegen. Toch kan overgewicht niet alleen herleid worden tot een optel- en aftreksom van het aantal genuttigde en verbruikte calorieën. De achtergrond van de obesitas-epidemie is complexer en heeft, behalve met dieet, ook te maken met een samenspel tussen genen, psychologische en socio-economische factoren. Immers, niet iedereen die teveel eet ontwikkelt eenzelfde mate van overgewicht. Onderzoekster Anniek Koolman onderzocht één van de intrinsieke regelmechanismen dat deze verschillen kan verklaren: het endocannabinoïd-systeem (ECS).

Het belangrijkste in deze tekst is de zin: “Immers, niet iedereen die teveel eet ontwikkelt eenzelfde mate van overgewicht.” De nu nog steeds voornamelijk naïeve kijk op de oorzaken helpt niet als  het gaat om een eerlijke benadering en begeleiding van mensen met overgewicht.  De bovenstaande tekst komt uit een onderzoek dat nu stelt dat overgewicht komt door een “ontregeling” in de ECS. Ook aan de onderzoekers zou ik willen zeggen hier niet eenzijdig naar te blijven kijken. Kijk je met het oog vanuit een “ontregeling” , dan zal behandeling zich richten op herstellen. Maar mijn inziens kan het ook zijn dat ons lichaam juist gezond reageert en dus allerlei systemen aanzet om ons dikker te laten worden. Als bescherming.  Ons lichaam is prima in staat om  dit te doen. Dan is “herstel” eerste respect tonen voor ons lichaam en daarna kijken naar de werkelijke oorzaken waardoor deze systemen anders reageren. Uiteindelijk is ons lichaam niet voor niets deze systemen aan het “ontregelen”. het lichaam wijkt af van de “regel”. Een signaal! Maar is het hierdoor fout of ongezond?

Het is net zo als met eelt. Als je veel wandelt en veel druk zet op bepaalde plekken krijg je eelt op je voeten. Niet mooi, soms lastig, maar een gezonde bescherming om je voet niet kapot te laten gaan. Doet je lichaam dat niet, dan heb je binnen de kortste keren een open wond.   Is het dan logisch om te zeggen dat het systeem dat de huid verdikt dan ontregeld is?  Dat dit systeem eigenlijk gewone huid moet aanmaken en dat dat normaal  en gezond is? Nee, . Ik ga er van uit dat het lichaam wil overleven en alles zal doen om dat te bereiken.

Dus als onze systemen ons lichaam aanzetten tot dik worden, vraag ik mezelf af: “welke prikkels/ bedreigingen komen op ons lichaam af waardoor al die systemen zo reageren?”  Luchtvervuiling, fastfood, stress, haast, angst, terroristische dreiging, sociaal isolement, intolerantie, agressie in het openbaar etc… allemaal redenen die ons niet lekker on ons vel laten zitten.

Laten we breder kijken naar het “probleem” overgewicht. Volhouden dat het alleen maar komt door te veel eten en te weinig bewegen is naïef en op den duur schadelijk.

Hartelijke groet, Michiel

Obesitas collectief te lijf.

Een mooi artikel, welke mijn visie op de benadering van obesitas ondersteunt:

http://medischcontact.artsennet.nl/blad/Tijdschriftartikel/Obesitas-collectief-te-lijf.htm

Hierin wordt een onderscheid gemaakt in 3 verschillende manieren van gezondheidspreventie, conservatisme, rationalisme en pragmatisme.

1. . In het conservatisme nemen professionals het op zich om cliënten, patiënten of risicogroepen op te voeden en voor te lichten.

2. In het rationalisme worden evidence-based interventies gedaan in gedrag en cognities van doelgroepen.

3. In het pragmatisme wordt een goede leefstijl niet voorgeschreven of via interventies geïmplementeerd; het ontwikkelen van een goede leefstijl is een gedeeld leerproces waarbij collectief verantwoordelijkheden worden genomen.

Ik pleit er voor om naast de eerste 2 manieren vooral ook de laatste manier aandacht te geven. Zorgen voor een veilige omgeving is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor ons. Uiteraard start die veilige omgeving wel bij jezelf, maar is uiteindelijk alleen bereikbaar als we het samen doen.

Meer veiligheid zorgt voor minder angst. Minder angst zorgt voor minder stress en minder overleven. Dikker zijn is een vorm van overleven, die dan minder nodig is.

Misschien een goed idee om dit principe eens mee te nemen in je overwegingen, als je gaat stemmen op 9 juni. Welke partij steunt het collectieve en de gezamenlijke verantwoordelijkheid? Onze maatschappij heeft dit heel erg nodig!

Hartelijke groet, Michiel